Rosnący ostatnio wzrost składek ubezpieczeń, przy jednoczesnych trudnościach w uzyskania zwrotów odszkodowań, skłonił mnie do przemyśleń w kontekście ubezpieczenia nieruchomości oraz związanych z nią instalacji wewnętrznych.
Osobiście uważam, że lepiej „dmuchać na zimne” i nie tylko dlatego, że zajmuję się zawodowo wentylacją, ale też kontekście stosowanych rozwiązań oraz używanych materiałów. Branża budowlana należy do tej grupy, w której rodzaj i jakość używanych materiałów decyduje o trwałości i bezpieczeństwie użytkowania budynku. Zastosowanie materiałów posiadających odpowiednie właściwości oraz dopuszczenia, pozwala ograniczyć ryzyko wynikające z działania czynników zewnętrznych. Osobna kwestia to aspekty projektowo-wykonawcze, które mają równorzędny wpływ na efekt końcowy podczas budowy.
„Papierologia” konieczna
Pierwszą rzeczą, na którą bym zwrócił uwagę przy wyborze materiałów jakie chcemy zastosować, także przy projektowaniu i montażu instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnych to czy posiadają wymagane polskimi przepisami „papiery” tj.: dopuszczenia i atesty.
W przypadku pojawienia się przykrej sytuacji losowej, ubezpieczyciel zanim wypłaci odszkodowanie może od nas zażądać pełnej dokumentacji projektowej i powykonawczej. Ostatnio zauważam, że firmy ubezpieczeniowe, nie tylko podnoszą składki, ale też mam wrażenie że unikają jak tylko to możliwe wypłaty odszkodowania w przypadku pojawienia się szkody, szukając „dziury w całym”. Taką dziurą mogą być np. braki w dokumentacji budowlanej lub zastosowanie materiałów nie posiadających odpowiednich dopuszczeń, wymaganych polskimi przepisami.
Ze względu na przynależność Unii Europejskiej, w Polsce należy brać pod uwagę dwa systemy podczas określania możliwości zastosowania wyrobów budowlanych [1]:
europejski
i krajowy
W systemie europejskim wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu, z oznakowaniem CE, stosowane są zharmonizowane specyfikacje techniczne, przez które, zgodnie z art. 2 pkt 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz.U. L 88 z 4.4.2011, s.5), należy rozumieć:
normy zharmonizowane
europejskie dokumenty oceny
W systemie tym warunkiem umieszczenia oznakowania CE na wyrobie jest sporządzenie deklaracji właściwości użytkowych, która wyraża właściwości użytkowe wyrobu budowlanego w odniesieniu do jego zasadniczych charakterystyk zgodnie z odpowiednimi zharmonizowanymi specyfikacjami technicznymi dla zamierzonego zastosowania lub zastosowań tego wyrobu.
W systemie krajowym wprowadzania do obrotu wyrobów, z oznakowaniem znakiem budowlanym, uregulowanym przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881, z późn. zm.), przez specyfikację techniczną, zgodnie § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. Nr 198, poz. 2041, z późn. zm.), należy rozumieć:
Polską Normę wyrobu, niemającą statusu normy wycofanej,
aprobatę techniczną.
Wymagania dotyczące obowiązku oznakowania wyrobów budowlanych znakiem budowlanym, jeżeli są wprowadzane do obrotu na terytorium Polski, określone w ustawie o wyrobach budowlanych, zgodnie z ww. systemem krajowym, stosuje się do wyrobów budowlanych niepodlegających postanowieniom rozporządzenia Nr 305/2011 (tj. nieobjętych normą zharmonizowaną, dla której zakończył się okres koegzystencji, o którym mowa w art. 17 ust. 5 tego rozporządzenia, i dla których nie została wydana europejska ocena techniczna). Oznakowanie wyrobu budowlanego znakiem budowlanym jest dopuszczalne, jeżeli producent, mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego upoważniony przedstawiciel, dokonał oceny zgodności i wydał, na swoją wyłączną odpowiedzialność, krajową deklarację zgodności z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną. Ocena zgodności obejmuje właściwości użytkowe wyrobu budowlanego, odpowiednio do jego przeznaczenia, mające wpływ na spełnienie przez obiekt budowlany wymagań podstawowych.
Dopuszczenia jednostkowe
Jak w każdym przypadku, także w tym są pewne odstępstwa. Otóż zgodnie z Ustawą o wyrobach budowlanych, dopuszczone do jednostkowego zastosowanie w obiekcie budowlanym są wyroby budowlane, wykonane wg indywidualnej dokumentacji technicznej sporządzonej przez uprawnionego projektanta lub z nim uzgodnionej, dla której producent wydał oświadczenie, że zapewniono zgodność wyrobu z tą dokumentacją oraz odpowiednimi przepisami.
W tej sytuacji odpowiedzialność za wyrób spada na projektanta i wykonawcę, którzy w świetle tego zapisu stają się „producentami” takiego rozwiązania, które określone jest przez ustawodawcę jako indywidualne.
Oświadczenie wydane przez „producenta” powinno wówczas zawierać:
nazwę i adres wydającego oświadczenie
nazwę wyrobu budowlanego i miejsce jego wytworzenia
identyfikację dokumentacji technicznej
stwierdzenie zgodności wyrobu budowlanego z dokumentacją techniczną oraz przepisami
adres obiektu budowlanego [budowy], w którym wyrób budowlany ma być zastosowany
miejsce i datę wydania oraz podpis wydającego oświadczenie
Przykładem branżowym takiego rozwiązania może być rozwiązanie projektowe opisujące montaż klap przeciwpożarowych w przegrodach budowlanych, których nie uwzględnia instrukcja montażu wydana przez producenta klapy lub indywidualne wykonanie czerpni terenowych powietrza, posiadające unikatowy kształt, wydajność, wielkość, sposób wykonania i montażu, etc. [fot_1].
Właściwości ogniowe
Ważnym aspektem, na jaki należy zwrócić uwagę przy dobrze rozwiązań projektowych i wyborze produktów podczas realizacji obiektów to właściwości ogniowe wyrobów.
Zwłaszcza w instalacjach wentylacji, kwestia „palności” produktu nabiera ogromnego znaczenia, nie tylko z punktu widzenia aktualnych przepisów, które dla budynków mieszkalnych nie są tak restrykcyjne, ale przede wszystkim ze względu na bezpieczeństwo użytkowników.
Większość przypadków śmiertelnych nie jest spowodowana ogniem, ale dymem, dlatego podczas projektowania układów wentylacji należy zwrócić szczególną uwagę na to, by stosować materiały niepalne w klasie A zgodnie z wymaganiami określonymi w normie PN-EN 13501-1 [tab_1].
Mając na uwadze klasyfikację ogniową wyrobów budowlanych, określoną w ww. normie, z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego najlepsze są przewody stalowe, wykonane z blachy oraz wełny mineralnej posiadającego dodatkowo właściwości tłumiące hałas [fot_2].
Pewne ograniczenia, także z punktu widzenia przepisów pożarowych mają natomiast ostatnio coraz bardziej popularne przewody z tworzywa HDPE [fot_3], dlatego możliwości ich stosowania należy dokładnie przeanalizować na etapie projektu [!!!].
Tab.1.Klasy emisji dymu – reakcja na ogień wybranych materiałów budowlanych
Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt, iż zazwyczaj kanały wentylacyjne są podwieszone, więc podczas pożaru, oprócz dymu, który stanowi największe zagrożenie, należy uwzględnić możliwość powstania płonących kropli i/lub odpadów przez palący się kanał wentylacyjny znajdujący się zazwyczaj w górnej strefie pomieszczenia [tab_2], co dalej wpływa na bezpieczeństwo użytkowników.
Euroklasa
Właściwości
Rozgorzenie podczas badania w teście referencyjnym RCT
Przykładowe wyroby
A1
niepalne
brak rozgorzenia, min. wartość ciepła spalania
beton, stal, wełna skalna, wełna szklana
A2
niepalne
brak rozgorzenia, niska wartość ciepła spalania
płyta g-k, wełna mineralna o dużej gęstości, dużej zawartości lepiszcza
B
zapalność małym płomieniem przez 60s Fs < 150 mm, ograniczony udział w pożarze
brak rozgorzenia
PVC twarde
C
zapalność małym płomieniem przez 60s Fs < 150 mm, ograniczony, lecz zauważalny udział w pożarze
rozgorzenie nie wcześniej niż po 10 min przy strumieniu cieplnym 300 kW
niektóre pianki PU (PIR), płyta g-k z tapetą papierową/td>
D
zapalność małym płomieniem przez 60s Fs < 150 mm, istotny udział w pożarze
rozgorzenie nie wcześniej niż po 2 min przy strumieniu cieplnym 100 kW
większość pianek PU (PIR), drewno bez zabezpieczeń
E
zapalność małym płomieniem przez 20 s Fs <150 mm, bardzo duży udział w pożarze
rozgorzenie przed upływem 2 min przy strumieniu cieplnym 100 kW
spienione tworzywa sztuczne o zmniejszonej palności, styropian, PU (PIR) z dodatkiem retardantów
F
bardzo duży udział w pożarze lub brak wymagań
nie badany lub nie spełnia żadnych kryteriów
spienione tworzywa sztuczne
Tab.2. Rodzaje podklasy wg PN-EN 13501 określające możliwość wytwarzania płonących kropli i/lub odpadów przez palący się wyrób budowlany.
Euroklasa
Właściwości
Przykłady wyrobów
d0
brak płonących kropel
wełna mineralna, stal, beton
d1
niewiele płonących kropli/cząsteczek (podobne do iskier z płonącego drewna)
sklejki
d2
wiele płonących kropel/cząsteczek, które mogą powodować poparzenia skóry lub rozprzestrzenianie się pożaru
Instalacja ubezpieczona
Rosnący ostatnio wzrost składek ubezpieczeń, przy jednoczesnych trudnościach w uzyskania zwrotów odszkodowań, skłonił mnie do przemyśleń w kontekście ubezpieczenia nieruchomości oraz związanych z nią instalacji wewnętrznych.
Osobiście uważam, że lepiej „dmuchać na zimne” i nie tylko dlatego, że zajmuję się zawodowo wentylacją, ale też kontekście stosowanych rozwiązań oraz używanych materiałów. Branża budowlana należy do tej grupy, w której rodzaj i jakość używanych materiałów decyduje o trwałości i bezpieczeństwie użytkowania budynku. Zastosowanie materiałów posiadających odpowiednie właściwości oraz dopuszczenia, pozwala ograniczyć ryzyko wynikające z działania czynników zewnętrznych. Osobna kwestia to aspekty projektowo-wykonawcze, które mają równorzędny wpływ na efekt końcowy podczas budowy.
„Papierologia” konieczna
Pierwszą rzeczą, na którą bym zwrócił uwagę przy wyborze materiałów jakie chcemy zastosować, także przy projektowaniu i montażu instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnych to czy posiadają wymagane polskimi przepisami „papiery” tj.: dopuszczenia i atesty.
W przypadku pojawienia się przykrej sytuacji losowej, ubezpieczyciel zanim wypłaci odszkodowanie może od nas zażądać pełnej dokumentacji projektowej i powykonawczej. Ostatnio zauważam, że firmy ubezpieczeniowe, nie tylko podnoszą składki, ale też mam wrażenie że unikają jak tylko to możliwe wypłaty odszkodowania w przypadku pojawienia się szkody, szukając „dziury w całym”. Taką dziurą mogą być np. braki w dokumentacji budowlanej lub zastosowanie materiałów nie posiadających odpowiednich dopuszczeń, wymaganych polskimi przepisami.
Ze względu na przynależność Unii Europejskiej, w Polsce należy brać pod uwagę dwa systemy podczas określania możliwości zastosowania wyrobów budowlanych [1]:
W systemie europejskim wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu, z oznakowaniem CE, stosowane są zharmonizowane specyfikacje techniczne, przez które, zgodnie z art. 2 pkt 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz.U. L 88 z 4.4.2011, s.5), należy rozumieć:
W systemie tym warunkiem umieszczenia oznakowania CE na wyrobie jest sporządzenie deklaracji właściwości użytkowych, która wyraża właściwości użytkowe wyrobu budowlanego w odniesieniu do jego zasadniczych charakterystyk zgodnie z odpowiednimi zharmonizowanymi specyfikacjami technicznymi dla zamierzonego zastosowania lub zastosowań tego wyrobu.
W systemie krajowym wprowadzania do obrotu wyrobów, z oznakowaniem znakiem budowlanym, uregulowanym przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881, z późn. zm.), przez specyfikację techniczną, zgodnie § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. Nr 198, poz. 2041, z późn. zm.), należy rozumieć:
Wymagania dotyczące obowiązku oznakowania wyrobów budowlanych znakiem budowlanym, jeżeli są wprowadzane do obrotu na terytorium Polski, określone w ustawie o wyrobach budowlanych, zgodnie z ww. systemem krajowym, stosuje się do wyrobów budowlanych niepodlegających postanowieniom rozporządzenia Nr 305/2011 (tj. nieobjętych normą zharmonizowaną, dla której zakończył się okres koegzystencji, o którym mowa w art. 17 ust. 5 tego rozporządzenia, i dla których nie została wydana europejska ocena techniczna). Oznakowanie wyrobu budowlanego znakiem budowlanym jest dopuszczalne, jeżeli producent, mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego upoważniony przedstawiciel, dokonał oceny zgodności i wydał, na swoją wyłączną odpowiedzialność, krajową deklarację zgodności z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną. Ocena zgodności obejmuje właściwości użytkowe wyrobu budowlanego, odpowiednio do jego przeznaczenia, mające wpływ na spełnienie przez obiekt budowlany wymagań podstawowych.
Dopuszczenia jednostkowe
Jak w każdym przypadku, także w tym są pewne odstępstwa. Otóż zgodnie z Ustawą o wyrobach budowlanych, dopuszczone do jednostkowego zastosowanie w obiekcie budowlanym są wyroby budowlane, wykonane wg indywidualnej dokumentacji technicznej sporządzonej przez uprawnionego projektanta lub z nim uzgodnionej, dla której producent wydał oświadczenie, że zapewniono zgodność wyrobu z tą dokumentacją oraz odpowiednimi przepisami.
W tej sytuacji odpowiedzialność za wyrób spada na projektanta i wykonawcę, którzy w świetle tego zapisu stają się „producentami” takiego rozwiązania, które określone jest przez ustawodawcę jako indywidualne.
Oświadczenie wydane przez „producenta” powinno wówczas zawierać:
Przykładem branżowym takiego rozwiązania może być rozwiązanie projektowe opisujące montaż klap przeciwpożarowych w przegrodach budowlanych, których nie uwzględnia instrukcja montażu wydana przez producenta klapy lub indywidualne wykonanie czerpni terenowych powietrza, posiadające unikatowy kształt, wydajność, wielkość, sposób wykonania i montażu, etc. [fot_1].
Właściwości ogniowe
Ważnym aspektem, na jaki należy zwrócić uwagę przy dobrze rozwiązań projektowych i wyborze produktów podczas realizacji obiektów to właściwości ogniowe wyrobów.
Zwłaszcza w instalacjach wentylacji, kwestia „palności” produktu nabiera ogromnego znaczenia, nie tylko z punktu widzenia aktualnych przepisów, które dla budynków mieszkalnych nie są tak restrykcyjne, ale przede wszystkim ze względu na bezpieczeństwo użytkowników.
Większość przypadków śmiertelnych nie jest spowodowana ogniem, ale dymem, dlatego podczas projektowania układów wentylacji należy zwrócić szczególną uwagę na to, by stosować materiały niepalne w klasie A zgodnie z wymaganiami określonymi w normie PN-EN 13501-1 [tab_1].
Mając na uwadze klasyfikację ogniową wyrobów budowlanych, określoną w ww. normie, z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego najlepsze są przewody stalowe, wykonane z blachy oraz wełny mineralnej posiadającego dodatkowo właściwości tłumiące hałas [fot_2].
Pewne ograniczenia, także z punktu widzenia przepisów pożarowych mają natomiast ostatnio coraz bardziej popularne przewody z tworzywa HDPE [fot_3], dlatego możliwości ich stosowania należy dokładnie przeanalizować na etapie projektu [!!!].
Tab.1. Klasy emisji dymu – reakcja na ogień wybranych materiałów budowlanych
Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt, iż zazwyczaj kanały wentylacyjne są podwieszone, więc podczas pożaru, oprócz dymu, który stanowi największe zagrożenie, należy uwzględnić możliwość powstania płonących kropli i/lub odpadów przez palący się kanał wentylacyjny znajdujący się zazwyczaj w górnej strefie pomieszczenia [tab_2], co dalej wpływa na bezpieczeństwo użytkowników.
Tab.2. Rodzaje podklasy wg PN-EN 13501 określające możliwość wytwarzania płonących kropli i/lub odpadów przez palący się wyrób budowlany.
Sławomir Mencel
Wszystkie zdjęcia z arch. KLIMATSYSTEM
Źródła: