Zachowanie zadanych parametrów powietrza przez systemy wentylacyjno-klimatyzacyjne, o których pisałem w dwóch poprzednich artykułach jest możliwe w dłuższej perspektywie tylko przy wykonywaniu regularnych przeglądów i konserwacji. Brak wykonywania okresowych czynności serwisowych, może nie tylko wpłynąć na spadek jakości powietrza w budynku, ale także spowodować utratę gwarancji, w skrajnym przypadku negatywnie wpłynąć na zdrowie użytkowników.

Konieczność serwisowania systemów powietrznych HVAC to nie jest fanaberia producentów i instalatorów, ale przede wszystkich wymóg stawiany przez ustawodawców.

Według najnowszej, obowiązującej normy PN-EN 13779 z 11 sierpnia 2008: Wentylacja budynków niemieszkalnych. Wymagania dotyczące właściwości instalacji wentylacji i klimatyzacji. zaleca się, aby wszystkie składowe instalacji wentylacji i klimatyzacji były przystosowane do przewidzianego celu, tj. były łatwe do czyszczenia, odporne na korozję, łatwo dostępne i bez zarzutu pod względem higienicznym.

Kolejnym aktem, wspominającym o konieczności prowadzenia konserwacji w układach wentylacji i klimatyzacji jest ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 2 lutego 2011 r. Dziennik Ustaw Nr 31 poz. 158 . Par.  37.1. określa, że: Instalacje i urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji  powinny podlegać okresowemu przeglądowi lub czyszczeniu lub  wyminie elementów instalacji zgodnie z zaleceniami producenta.

Pozostałe akty szczegółowo opisują działania serwisowe w poszczególnych działach dotyczących wentylacji i klimatyzacji.

Podział norm branżowych określających działania serwisowe w instalacjach HVAC zestawiono w tabeli nr 1.

Tab.1. Zestawienie norm poruszających aspekty dotyczące konserwacji i serwisowania systemów HVAC.

Analizując poszczególne wytyczne i normy, należy jednak pamiętać, że czyste powietrze to nie tylko wymóg ustawodawcy, ale przede wszystkim komfort i zdrowie dla użytkowników, zmniejszenie zagrożenia pożarowego i zwiększenie żywotności urządzeń oraz instalacji.

Podział czynności serwisowych można podzielić analogicznie jak opcje rozwiązań układów obróbki powietrza stosowanych w budynkach:

I – wentylacyjne
II – klimatyzacyjne
III – mieszane tj. wentylacyjno-klimatyzacyjne

Dodatkowo działania konserwacyjne można rozdzielić na serwis:

• urządzeń  końcowych i elementów składowych [centralę wentylacyjne, jednostki klimatyzacji]
• oraz serwis samej instalacji, sieci przewodów wchodzących w skład całego systemu

Do każdego systemu należy podjeść indywidualnie z uwzględnieniem norm, wytycznych producenta oraz warunków pracy/eksploatacji urządzeń. Warunkiem wykonania odpowiednich czynności serwisowych będzie możliwe, dzięki odpowiedniemu przygotowaniu instalacji do tego już na etapie projektu i realizacji, dlatego przystępując do realizacji inwestycji, najlepiej zwrócić się do firm z doświadczeniem na rynku.

Działania serwisowe

Przystępując do realizacji prac konserwacyjnych, należy w pierwszej kolejności prześledzić szczegółowe normy branżowe. W przypadku urządzeń, większość potrzebnych danych znajduje się w DTR i wytycznych producenta dla poszczególnych urządzeń.

W przypadku instalacji należ zwrócić szczególną uwagę na szczelność i czystość zładu.

Szczelność jest obecnie szczególnie ważna, ze względu na rosnące wymagani dotyczące ograniczenia zużycia energii przez budynki, a więc też przez systemy HVAC.

Dane dotyczące szczelności określają normy: EN 12097 oraz EN 12237 i EN 1507.

Normą opisującą szczegółowo wymagania i procedury niezbędne do utrzymania czystości systemów wentylacyjnych jest norma EN 15780:2011.

Niniejsza Norma Europejska uzupełnia normę EN 12097, która podaje wymagania dotyczące wymiarów, kształtu i umiejscowienia pokryw rewizyjnych do czyszczenia i obsługi sieci przewodów.

Ponadto norma EN 15780 wyznacza 3 klasy czystości, którym przypisano poszczególne rodzaje budynków [tabela nr 2]. Norma zgodnie z tytułem odnosi się przede wszystkim do systemów wentylacji, jednak ponieważ systemy klimatyzacji również wykorzystują akcesoria wentylacji [np. klimatyzatory kanałowe], normę należy również brać pod uwagę podczas serwisowania instalacji i urządzeń klimatyzacji.

Tab.2. Klasy czystości instalacji wentylacyjnych PN-EN 15780: 2011

Na podstawie wyznaczonych klas czystości w normie określono ogólne założenia dotyczące częstotliwości serwisowania instalacji [tabela nr 3.]

Tab.3. Minimalna zalecana częstotliwość kontroli instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych

(w miesiącach) PN-EN 15780: 2011

Ponadto, porządkując czynności serwisowe należy dokonać analizy dokumentacji: wytycznych producentów i projektu.

DTR producentów powinny określać szczegółowe czynności konserwacyjne oraz częstotliwość ich wykonywania.

Dokumentacja projektowa i wykonawcza powinna natomiast wskazywać umiejscowienie elementów rewizyjnych i wyczystnych. Powinna też zawierać dane pozwalające na precyzyjne zaplanowanie realizacji serwisu i czyszczenia instalacji, zwłaszcza instalacji wentylacji z uwzględnieniem przeszkód m.in. przepustnice, trójniki itp. a po zakończeniu serwisu na regulację w celu zachowania zadanych parametrów projektowych.

O aspektach praktycznych dotyczących konserwacji instalacji wentylacji i klimatyzacji opowiem w kolejnym artykule z tego cyklu.

Sławomir Mencel

Wszystkie zdjęcia z arch. KLIMATSYSTEM